W małej, drewnianej cerkwi stojącej niegdyś w tym miejscu, odbył się ślub pierwszego rosyjskiego cara, Piotr I z Katarzyną I. Na przestrzeni kolejnych wieków świątynia przebudowywana była jeszcze dwukrotnie, aby w końcu powstał czwarty z kolei kolos, którego możemy podziwiać dziś. Świątynia św. Izaaka ma 101 m. wysokości i jest drugą co do wielkości prawosławną cerkwią w Rosji. Budowano ją aż 40 lat - nie obyło się przy tym bez licznych perturbacji a nawet tajemniczej śmierci głównego architekta.
O długiej budowie soboru od początku krążyło po mieście wiele legend, rymowanych „czastuszek” i dowcipów. Oto jeden z dowcipów z czasów socjalistycznych:
Amerykański turysta jedzie taksówką po Leningradzie. Taksówka mija nowy dom.
- Jak długo u was w Rosji budują taki dom? - pyta kierowcę.
- Około roku.
- U nas taki dom zbudują w pół roku!
Przejeżdżają koło drugiego domu.
- A ten? - znowu pyta Amerykanin.
- Ten - pół roku – odpowiada nauczony doświadczeniem kierowca.
- A u nas w trzy miesiące – odpowiada Amerykanin.
Zdenerwowany taksówkarz jedzie dalej. Nagle samochód uderza w kolumny soboru Izaaka.
Kierowca wybiega z samochodu i krzyczy – a niech to! Jeszcze wczoraj tego tutaj nie było!
Sobór św. Izaaka podobnie jak sobór św. Piotra i Pawła na terenie Twierdzy Pietropawłowskiej związany jest z jednym z patronów cara Piotra I - założyciela miasta. Sobór w twierdzy założono w dniu imienin cara, zaś pierwszy sobór św. Izaaka 30 maja 1707 r. - w dniu urodzin Piotra. 30 maja to również dzień pamięci św. Izaaka Dalmackiego, dość mało znanego bizantyjskiego świętego, fundatora budowy klasztoru w Dalmacji - stąd i patron świątyni.
Sobór jest dziełem życia francuskiego architekta Augusta de Montferranda, któremu Petersburg zawdzięcza również Kolumnę Aleksandrowską na Placu Pałacowym. Kolumna wygląda, jakby została "żywcem" wycięta ze świątyni Izaaka - widoczna jest na zdjęciu obok. Kolumny zresztą wydają się „konikiem” Montferranda. Portyki z każdej strony budowli wspiera łącznie 48 olbrzymich kolumn, zaś centralną kopułę wieńczącą świątynię otaczają kolejne 24 kolumny. Warto wdrapać się na górę, aby zobaczyć panoramę Petersburga – kolumnada jest jednym z najlepszych punktów widokowych w mieście.
Oprócz monumentalnych kolumn świątynia zwraca uwagę od zewnątrz bogactwem posągów i rzeźb. Olbrzymie reliefy na portykach wspartych o potężne kolumny przedstawiają sceny biblijne i historyczne (mniej lub bardziej). Na wschodnim frontonie Izaak Dalmatyński powstrzymuje pędzącego na koniu rzymskiego cesarza Walensa, na zachodnim – spotyka się z cesarzem Teodozjuszem. Adorację małego Chrystusa zobaczymy po stronie południowej, zaś po północnej - scenę zmartwychwstania Pańskiego. Nad portykami umieszczono posągi wyobrażające ewangelistów i apostołów, a nad kolumnadą otaczającą punkt widokowy przysiadło całe mrowie posągowych aniołów. Bogato rzeźbione są również olbrzymie, spiżowe bramy prowadzące do świątyni – to trzeba zobaczyć z bliska!
Uliczna plotka głosiła, że jasnowidz przepowiedział de Montferrandowi śmierć zaraz po zakończeniu budowy. Śmiano się, że to dlatego nie spieszy się z kończeniem prac. Niespełna miesiąc po uroczystym otwarciu świątyni, jej architekt faktycznie zmarł! Życzeniem jego było być pochowanym w soborze, na budowie którego przeleciało prawie całe jego życie, jednak zasiadający w tym momencie na tronie car Aleksander II nie wyraził zgody - Montferrand został pochowany we Francji.
Na temat niespodziewanej śmierci architekta oczywiście krąży wiele hipotez, z tą o przepowiedni na czele. Dwie kolejne wiążą się z domniemanym wstydem, którego miał architekt uświadczyć właśnie ze strony cara Aleksandra II. Według pierwszej wersji, car w towarzystwie zwrócił Montferrandowi uwagę, że przywilej noszenia wąsów (które ten podobno wtedy nosił) jest przypisany tylko dla wojskowych. Publiczne upomnienie od samego cara musiało być oczywiście dla architekta bolesnym policzkiem i plamą na honorze. Rozstrój nerwowy spowodował chorobę i niedługo potem - śmierć.
Druga historia dotyczy reliefu na portyku po zachodniej stronie świątyni. W jego centralnej części widzimy postać świętego Izaaka, otaczające go postacie z pokorą schylają głowy przed jego majestatem. Jedną z postaci jest sam Montferrand z miniaturą swojego soboru w rękach, jednak w przeciwieństwie do innych postaci, z uniesioną głową i dumą należną wielkiemu budowniczemu patrzy na św. Izaaka. Podczas uroczystości otwarcia świątyni ktoś z otoczenia Aleksandra zwrócił jego uwagę na ten szczegół, który bardzo się carowi nie spodobał. Przechodząc obok Montferranda minął go jak powietrze – nie odezwał się do ani słowem, ani nie podał ręki. Architekt bardzo boleśnie przeżył te publiczną zniewagę. Zachorował i wkrótce umarł.
Obie historie właściwie zasadzają się na tym samym – ukaranej pysze. Sądzę, że właśnie tutaj należy szukać ich źródła.
Ciekawostki:
- Po rewolucji październikowej (w 1931 r.), we wnętrzach soboru Izaaka zorganizowano muzeum ateizmu.
- Może wydawać się dziwne, że tak wielki obiekt nie ucierpiał znacznie w czasie
blokady miasta
. Wielka, złota kopuła soboru to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli Petersburga - jest widoczna praktycznie z całego centrum i stanowi łatwy cel. Paradoksalnie to mogło ją uratować - podobno niemieccy artylerzyści posługiwali się kopułą jako punktem orientacyjnym podczas wytyczania współrzędnych dla wystrzałów. Była im po prostu potrzebna w całości! Tak czy inaczej, w czasie blokady złotą kopułę pomalowano na szary kolor, aby nie ułatwiać zadania niemieckiej artylerii.
Krzysztof
Informacje:
Adres: Isaakiyevskaya pl. 4 (Исаакиевская площадь 4) - stacja metra Admiralteyskaya
Muzeum (sobór) otwarte w godz. 10.30 – 18.00. Zamknięte w środy.
Kolumnada – dostępna w godz. 10.30 – 18.00 w sezonie 01.05 – 31.10. Zamknięta w środy.
Cena biletów:
Sobór: 250 rub. - dorośli, 50 rub. - dzieci, uczniowie, studenci.
Wejście na kolumnadę: 150 rub.
Strona soboru: http://www.cathedral.ru/
